Home
logo
PARK I PAŁAC   | Historia i stan obecny
Herb Kottwitz

Exlibris R.G. Barona Kottwitz autorstwa Blaise-Nicolasa Le Sueur 1730/1745 | Zbiory Bildarchiv Foto Marburg

 
Bojadła – Widok ze wzgórz młyńskich.

Bojadła to wieś malowniczo położona na prawym brzegu Odry, połączona przeprawą promową z Milskiem i Zaborem, gdzie znajduje się jedna z najwspanialszych rezydencji barokowych tej części Dolnego Śląska – obszaru nieodkrytych atrakcji architektonicznych i parkowych. Bojadła to również jedna z najstarszych wsi regionu Środkowego Nadodrza. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1234 r. Od XVII w. stanowiła część majątku rodziny Kottwitzów.

 
Pałac w Bojadłach – Widok pałacu i kościoła w Bojadłach

To właśnie rodzina von Kottwitz ufundowała zespół pałacowy w Bojadłach, składający się z pałacu, parku, dwóch kordegard i dwóch oficyn. Założenie to jest wyjątkowe, gdyż odbiega od schematu, jaki stosowano w okresie baroku, kiedy to pałac umieszczano zwykle wzdłuż osi drogi dojazdowej, z dziedzińcem przed i ogrodem za pałacem. Pałac w Bojadłach. W Bojadłach pałac umieszczono po jednej stronie drogi dojazdowej, po drugiej natomiast znajduje się ogrodzony z dwóch stron park. Zarówno na dziedziniec pałacu, jak i do parku prowadzą bramy flankowane filarami, które wieńczyły bogato zdobione rokokowe wazony (obecnie zaginione – poszukujemy!!!). Pałac w Bojadłach. Po obu stronach bramy pałacowej znajdują się dwie bliźniacze kordegardy. Pałac założony jest na rzucie podkowy, dwupiętrowy, z tarasem oddzielonym tralkową balustradą w linii skrzydeł bocznych. Fasada zdobiona jest bogatą i – w dużym stopniu – zachowaną dekoracja rokokową w formie muszli, owoców i girland. Jest to wyjątkowa cecha dodająca urody architekturze. Kordegardy zbudowane zostały wraz z pałacem w latach 1734–1735. Są one założone na rzutach w kształcie kwadratu, piętrowe, przykryte dachem czterospadowym przechodzącym w kopuły zwieńczone latarniami. Zarówno dziedziniec jak i park otacza ogrodzenie powstałe około 1770 roku.

 
Bojadła – Pałac i kościół w Bojadłach.

Park założony został w pierwszej połowie XVIII wieku. Na jego osi znajduje się aleja główna z symetrycznie rozmieszczonymi kanałami i basenami (obecność wody jest charakterystyczna dla założeń barokowych). Na rycinie Wernera z 1750 widzimy zacumowaną łódź z baldachimem. Specyficzną cechą założenia bojadelskiego były bogate partery o bogatej ornamentyce haftowej. Od strony zachodniej do parku przylegał ogród warzywny, oddzielony żywopłotem – koncepcja warta odtworzenia. W oparciu o istniejące zasadzenia, m.in. trzy dęby o charakterystyce pomników przyrody oraz fantazyjnie ukształtowany jesion, możliwa jest rewaloryzacja parku i przywrócenie mu dawnej świetności.

 

Baron von Scheffer-Boyadel z rodziną.

Pałac, którego czasy świetności przypadały na 2. połowę XVIII w. przeżył renesans po przejęciu go przez barona Reinharda von Scheffer-Boyadel. Wówczas dokonano przebudowy, dostosowując obiekt do standardów, zachowując jednak cechy stylowe. Kolejne przebudowy, wynikające z nadawania pałacowi nowych funkcji (m.in. izba porodowa, dom kolonijny), doprowadziły do utraty pierwotnych podziałów i formy architektury rezydencjonalnej. Szczęśliwie podziały te są odwracalne, uwzględniają to plany nowego właściciela. Nadanie Pałacowi funkcji kulturalnej i otwartego charakteru pozostaje w harmonii z planami powrotu do pierwotnego układu wnętrz. Odtworzona zostanie również część reprezentacyjna na pierwszym piętrze, z myślą o organizacji koncertów i konferencji. Odpadające w niej późniejsze tynki odsłaniają malowidła ścienne we wszystkich trzech pomieszczeniach. Być może czekają nas tutaj przyjemne niespodzianki – dekoracja może okazać się bogatsza niż myśleliśmy.

 

 

 

Od początku 2014 roku pałac w Bojadłach posiada kolejnego właściciela. Po rodzinie von Kottwitz (pol. Kotwiczów), baronach von Scheffer-Boyadel, Skarbie Państwa PRL, hucie Silesia, fabryce Milana, firmie handlowej Tramec, jest nim ponownie prywatny właściciel, Arkadiusz Michoński, założyciel Fundacji Pałac Bojadła.

 

Fundacja Pałac Bojadła została powołana głównie w celu ochrony i restauracji barokowego założenia pałacowo-parkowego w Bojadłach oraz – poprzez adaptację pałacu na Biuro Działań Twórczych – przywrócenia jego dawnej, kulturotwórczej funkcji.

 

Pałac był przez ostatnie dziesięciolecia nieużytkowany i stopniowo niszczał. Stopień dewastacji jest znaczący, ale ze względu na remont dachu dokonany w latach 80. nie nastąpiły większe zniszczenia spowodowane wpływem czynników atmosferycznych. Największą szkodę dla budynku wyrządzili ludzie, traktując go jako miejsce zdobywania materiału opałowego i rozbiórkowego. Niewiele pozostało z oryginalnej stolarki. Zniszczeniu uległy okna i drzwi, zerwano podłogi, a nawet reprezentacyjne schody na pierwsze piętro. Ukradziono również detale barokowych kominków, balkonową balustradę i rzeźby na bramie wjazdowej.

 

Niewielkim dewastacjom uległa fasada frontowa z zachowanymi detalami oraz tynkami z początku XX wieku. Jest ona częściowo zniszczona remontem jednego z poprzednich właścicieli z końca lat 80., który ogołocił zupełnie z detalu części ogrodową i boczne. Jednak stan zachowania fasady frontowej pozwala na odtworzenie pierwotnego programu dekoracyjnego. Brakujące girlandy i rocaille można opracować na podstawie istniejących. Dodatkowo spod opadających późniejszych tynków wyłaniają się okna iluzjonistyczne, ukazujące pierwotny podział okien istniejący w XVIII w. Okna te stanowią wspaniałe uzupełnienie urody fasady. Dostarczają także dodatkowego materiału dowodowego – rozwiewają bowiem wątpliwości, jak wyglądały oryginalne podziały okien.

 

stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
stan obecny
 
copyright © Fundacja Pałac Bojadła | 2014